‘Dat allemaal voor een plasticfabriek die draait op fossiele grondstoffen’ - Mieke Schauvliege over plasticfabriek INEOS

Volgens Mieke Schauvliege zou het veel logischer zijn om al de miljoenen die de regering veil heeft voor INEOS te investeren in een omslag van de sector. ‘De ver­gunning voor INEOS werd niet zomaar vernietigd’, klinkt het.

Door Vlaams Parlementslid Mieke Schauvliege

Een economische Sahel. Dat is wat we volgens de traditionele partijen – N-VA, Open VLD en cd&v - in Vlaanderen krijgen wanneer de nieuwe, vervuilende INEOS-kraker niet in de Antwerpse haven gebouwd zou worden. Met die idiote karikatuur in het hoofd werpen diezelfde partijen zich voor de voeten van INEOS en de miljardair aan het hoofd van de chemiereus, Jim Ratcliffe. Geen vergunning? Geen probleem, dat regelen we wel. Stikstof? Geen probleem, boeren en alle Vlaamse bedrijven mogen dan al jaren in onzekerheid leven, voor INEOS worden alle zeilen bijgezet. Een half miljard belastinggeld opzij zetten zodat INEOS zelf ingedekt is bij risico’s? Geen probleem, geld is er op overschot, vraag maar aan de kinderopvang en de zorg die wankelen en waar al jarenlang op wordt bespaard. En dat allemaal voor een plastiekfabriek die draait op fossiele grondstoffen en die de plastic berg alleen maar verder zal doen groeien. Geen probleem voor N-VA, Open VLD en cd&v: de miljardair vraagt, dus de regering zal draaien. Bedieningspolitiek van de bovenste plank.

Nochtans hebben wij heel wat vragen bij de achterkamerpolitiek die zich de voorbije weken ontwikkelde. Wat is er beloofd aan de chemiereus? Welke garanties kreeg miljardair Ratcliffe? En vooral: moeten we het normaal vinden dat zomaar alles instelling wordt gebracht om één plastiekfabriek vrij baan te geven? Het is niet omdat een project een ‘miljardeninvestering’ is, dat we er als makke schapen zonder enige kritische vraag de rode loper voor moeten uitrollen. De 3M-fabriek werd ooit ook een goed idee gevonden. Ik betwijfel of de mensen die vandaag ziek zijn van de eeuwigdurende chemicaliën die mening nog altijd delen. Je zou denken dat de Vlaamse regering sinds het PFAS-schandaal voorzichtiger is wanneer ze garanties geeft aan bedrijven die een bedreiging kunnen vormen voor mens en milieu. De vergunning voor INEOS werd niet zomaar vernietigd. Maar blijkbaar is dat voor deze regering niet meer dan een vervelend detail dat ze wel even snel zullen oplossen.

Wil dat zeggen dat alle chemie uit de haven geweerd moet worden en dat de chemiesector voor ons geen toekomst meer heeft in de haven? Nee, helemaal niet. Maar het lijkt ons niet meer dan logisch dat bij elk nieuw project, of het nu in de Antwerpse haven is of elders, rekening gehouden wordt met wetenschap en voortschrijdend inzicht en dat daarbij wordt nagegaan of de investering toekomstgericht is. Kan de omgeving de nieuwe fabriek aan, rekening houdend met alle activiteit die er al is? Is er een directe bedreiging voor mens, milieu en klimaat? En is het nieuwe project een investering in de toekomst van de haven, of is het een investering die blijft plakken in het verleden? Een ethaankraker die draait op fossiele grondstoffen, die ons daar nog zeker 50 jaar afhankelijk van maakt en die de plastic berg zal voeden, voldoet voor ons niet aan die voorwaarden.

Honderden miljoenen euro's belastinggeld opzij zetten voor een fabriek die recht uit de vorige eeuw zou kunnen komen, dat is absurd. De Vlaamse regering wil naar eigen zeggen recyclagekampioen worden. Maar hun circulaire projecten blijven telkens opnieuw in de pilootfase steken. En tegelijk zijn er wel projecten als de kraker van INEOS, die volledig vrij baan te geven en waarmee de regering zelfs eigenhandig de transitie naar een toekomstgerichte industrie tegenhoudt. Niet alleen wil het bedrijf nieuwe 'virgin plastics' produceren - in plaats van in te zetten op het recycleren van bestaand plastic - INEOS wil bovendien ook de komende 50 jaar fossiele bronnen grondstof gebruiken. Van een omslag naar alternatieve grondstoffen, recyclage en circulariteit is er dus geen sprake. In Nederland beseften ze dat het INEOS-project innovatie zou tegenhouden: Rotterdam wilde de kraker niet in haar haven. Het Rotterdamse bestuur dacht wél vooruit, in tegenstelling tot de Vlaamse regering.

Het zou veel logischer zijn om al die miljoenen die de regering veil heeft voor INEOS te investeren in een omslag van de sector. Een chemiesector waarbij niet fossiele energie en vervuiling centraal staan, maar waarbij ingezet wordt op een klimaatrobuuste sector die gebruik maakt van biogebaseerde grondstoffen in plaats van fossiele grondstoffen, die weinig tot geen impact heeft op de gezondheid van mens en milieu en die energie-efficiënt is: het zijn zulke projecten die pas echt voor prestige zouden zorgen voor de haven. En hoe oneindig veel interessanter is het om in die chemiesector van de toekomst jobs te creëren dan in bedrijven die per definitie eindig zijn, alleen al omdat hun grondstof eindig is.

In zulke vernieuwende, toekomstgerichte projecten zou de regering massaal moeten investeren wat ons betreft. Met alle kennis en wetenschap die we in Vlaanderen hebben, zou onze regio zelfs koploper kunnen worden in die transitie. Maar dat heeft wel als voorwaarde dat de Vlaamse regering echt kiest voor de toekomst en bij nieuwe projecten steeds een beoordeling maakt op basis van feiten en niet op basis van de persoon die mee aan tafel zit en wat die zijn vermogen is.

Deze opinie verscheen in De Morgen op 9 augustus 2023